تورم معمولا از طریق این شاخص قیمت ارزیابی می‌شود که تغییر قیمت‌ها را برای سبدی از کالاها و خدمات در طول زمان دنبال می‌کند. در ایران نیز مرکز آمار قیمت کالاها و خدمات را جمع‌آوری می‌کند.

شاخص‌های قیمت برای محاسبه تورم

نحوه اندازه‌گیری تورم کلید اصلی نظارت و مدیریت آن است. در حالی که اندازه‌گیری تغییرات قیمت تک تک محصولات در طول زمان آسان است، نیازهای انسان فراتر از یک یا دو محصول است. افراد برای داشتن یک زندگی راحت به مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از محصولات و همچنین خدمات نیاز دارند. این موارد شامل کالاهایی مانند غلات غذایی، فلزات، سوخت، خدمات آب و برق، حمل‌ونقل و خدماتی مانند مراقبت‌های بهداشتی، سرگرمی و نیروی کار هستند.

هدف تورم اندازه‌گیری تاثیر کلی تغییرات قیمت برای مجموعه متنوعی از محصولات و خدمات است. به این ترتیب، میزان افزایش سطح قیمت کالاها و خدمات در اقتصاد یک کشور در یک دوره زمانی مشخص می‌شود.

در اینجا با برخی از رایج‌ترین شاخص‌های قیمت آشنا می‌شویم:

• شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI): این شاخص در طول زمان، میانگین تغییر در قیمت‌های پرداخت شده توسط مصرف‌کنندگان شهری را دنبال می‌کند. برای اندازه‌گیری متوسط هزینه‌های زندگی مصرف‌کننده، سازمان‌های دولتی نظرسنجی‌هایی از خانوارها برای شناسایی سبدی از اقلام رایج خریداری شده و پیگیری هزینه‌های خرید این سبد در طول زمان انجام می‌دهند. (مثلا هزینه های مسکن، از جمله اجاره و رهن، بزرگترین جزء سبد مصرف٬کننده در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد.) هزینه این سبد در یک زمان معین نسبت به سال پایه بیان می‌شود و پرکاربردترین معیار برای سنجش این نرخ است.
• شاخص قیمت هزینه‌های مصرف شخصی (PCE): شاخص اولیه‌ای است که توسط فدرال رزرو برای نظارت بر تورم استفاده می‌شود. مشابه CPI، قیمت‌های پرداخت شده توسط مصرف‌کنندگان شهری را ردیابی می‌کند، اما این دو شاخص از جهاتی متفاوت هستند. به عنوان مثال، CPI فقط هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی پرداخت شده توسط مصرف‌کننده را ردیابی می‌کند، در حالی که PCE شامل هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی است که از طرف مصرف‌کننده از طریق بیمه سلامت پرداخت می‌شود. معیار ترجیحی فدرال رزرو آمریکا برای تورم، همین شاخص است.
• شاخص قیمت تولیدکننده (PPI): میانگین تغییر در قیمت فروش کالاهای تولید شده در ایالات متحده را در طول زمان اندازه‌گیری می‌کند. PPI با دو شاخص قبلی تفاوت دارد، زیرا به قیمت‌های پرداخت شده توسط تولیدکنندگان – مانند قیمت‌های کالاهای واسطه‌ای – توجه می‌کند، در حالی که CPI و PCE فقط به قیمت‌هایی توجه دارد که مصرف‌کننده برای محصولات نهایی پرداخت می‌کند.
• شاخص قیمت تولید ناخالص داخلی (GDP): این شاخص نیز تغییر در قیمت‌های پرداخت شده برای کالاها و خدمات تولید شده در ایالات متحده را اندازه‌گیری می کند اما با PPI متفاوت است. GDP شامل قیمت کالاهای صادر شده به سایر کشورها است اما واردات را استثنا می‌کند (برعکس PPI).

همه این شاخص‌ها در تعیین این نرخ موثر هستند. برخی از معیارهای تورم به صورت محدودتر برای ارزیابی تغییر قیمت مجموعه خاصی از کالاها و خدمات یا حتی یک منطقه جغرافیایی خاص محاسبه می‌شوند. این شاخص‌ها عموما ماهانه جمع‌آوری می‌شوند و اغلب به صورت ماهانه و سالانه گزارش می‌شوند.